Аймақ туралы

Жамбыл облысы Қазақстан Республикасының оңтүстігінде (1939 жылы құрылған) орналасқан және Шу және Талас өзендерінің алаптарын алып жатыр, батысында Қаратау жоталарымен, оңтүстігінде қырғыздармен, шығысында Шу-Іле таулары. Облыстың солтүстігі шөлді Бетпақдала өңірімен іргелес. Облыстың батыстан шығысқа қарай ұзындығы 500 км-ге дейін, оңтүстіктен солтүстікке қарай 400 км-ге дейін, ауданы 144,3 мың км2, бұл Республика территориясының 5,3% құрайды.

Қырғызстан Республикасының Шу облысы Шу, Қордай, Мерке аудандарымен және Т. Рысқұлов атындағы ауданмен шектеседі, ал Қазақстан Республикасының Талас облысы Жамбыл облысының Жамбыл және Талас аудандарымен шектеседі.

Климаты күрт континенттік.Аудандағы қыс қысқа және жұмсақ. Аудандағы жаз – жылдың ең ұзақ маусымы. Ыстық және құрғақ ауа райы бүкіл кезеңде дерлік байқалады. Шілде айының орташа температурасы +30…+32 градус. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150-250 мм.

2023 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша облыс халқының саны 1222,3 мың адамды құрады, оның ішінде 529,1 мың адам (43,3%) қалалық, 693,2 мың адам (56,7%) ауыл тұрғындары.

2023 жылдың қаңтар-наурыз айларында жалпы өңірлік өнім көлемі ағымдағы бағамен   548 989,3 млн теңгені құрады. 2022 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда нақты ЖӨӨ 1,4%-ға өсті. ЖӨӨ құрылымында тауарларды өндіру үлесі 32,8%, қызметтер көрсету – 58,6% құрады.

Облыстың ресурстық-шикізаттық базасы.

Жамбыл облысы – фосфорит пен фторшпат шикізатының бірегей базасы. Облыс түсті металдарға, баритке, көмірге, қаптау, сәндік-техникалық тастар, құрылыс материалдарына бай.

Оның аумағында республикадағы фосфориттердің баланстық қорының 71,9%-ы, фтор шпатының 68%-ы, алтынның 8,8%-ы, мыстың 3%-ы, уранның 0,7%-ы бар.

Сарысу өңіріндегі тұз кен орындары өнеркәсіптік қызығушылық тудырады. Азық пен техникалық тұз қоры 10 млн теңгені құрайды. Тұзды сумен жуу арқылы өңдеу кезінде йодпен байытуды қажет етпейтін және ГОСТ талаптарына сәйкес келетін ас тұзын алуға болады.

Облыстың логистикалық мүмкіндіктері.

Аймақтың географиялық орны бүгінде Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік-шығысын республиканың орталық және солтүстік-шығыс бөлігімен және көршілес мемлекеттермен байланыстыратын қуатты көлік-коммуникациялық инфрақұрылымның қалыптасуын алдын ала анықтады.

Тараз қаласының және тұтастай алғанда Жамбыл облысының әлеуетті инвесторлар үшін тартымды аспектілерінің қатарында қаланың Еуразия құрлығының маңызды трансұлттық теміржол, автомобиль және әуе жолдарының тоғысқан жерінде тиімді орналасуы болып табылады.

Автомобиль көлігі.

Жолдардың ұзындығы: 5241 км.

Жамбыл облысы Алматы, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан облыстарымен республикалық маңызы бар «Алматы-Ташкент-Термез», «Меркі-Шу-Бурылбайтал» автомобиль жолдары арқылы байланысады. Сонымен қатар, облыс Қырғыз Республикасымен «Тараз-Өтмек – Қырғызстан шекарасы», «Қырғызстан шекарасына батысқа шығу» және «Қырғызстан шекарасына шығысқа шығу» автомобиль жолдары арқылы байланысады. Ең көп пайдаланылатын жолдар – Алматы-Ташкент-Термез, Меркі-Шу-Бурылбайтал.

Теміржол көлігі.

Жолдардың ұзындығы: 1236,3 км.

Темір жолдардың транзиттік әлеуеті Қазақстанның оңтүстігі мен оңтүстік-шығысын орталық және солтүстік аймақтармен байланыстыратын Шу қаласында ірі көлік торабы бар, облыс аумағы арқылы өтетін халықаралық көлік дәліздерінің теміржол желілерінің болуымен сипатталады.

Жолдың Жамбыл тармағының сервистік учаскесі: Мойынты (қос.) – Шу – Отар (қос.), Шу – Жамбыл – Түлкібас (қос.), Жамбыл – Жаңатас (қоса) станцияларының шекарасында орналасқан. Қарағанды, Алматы және Шымкент филиалдарымен, сондай-ақ Қырғыз Республикасымен шектеседі. Мойынты – Түлкібас және Шу – Отар учаскелері электр тартымымен, Жамбыл – Жаңатас учаскесі автономды (дизельді) тартыммен жабдықталған.

Әуе көлігі.

Бүгінгі күні әуе рейстері орнатылды: Тараз-Астана-Тараз, Тараз-Мәскеу-Тараз, Худжант-Тараз-Худжант, Сургут-Тараз-Сургут, Нижневартовск-Тараз-Нижневартовск, Түмен-Тараз-Түмен.

Облыстағы кадрлармен қамтамасыз ету.

Жұмыспен қамтылған халық саны 506 921 адам, орташа жалақысы 126 498 теңге.

Жоғары оқу орындарының саны: 3

Жоғары оқу орындарындағы студенттер саны: 22 665 (оның 11 796-сы әйелдер)

Жоғары оқу орындарын бітірушілер саны: 6255 (оның 3477-сі әйелдер)

Өнеркәсіп салаларына сипаттама.

Тау-кен, газ, химия, мұнай өңдеу, тамақ, металлургия, құрылыс материалдары, электр энергетикасы өнеркәсібі дамыған.

Фосфориттердің бірегей базасы – Қазақстанның баланстық қорының 72%

Республикадағы ең ірі кварцит және кен орындары.

Фтор шпатының, алтынның, газдың айтарлықтай қоры

Кен орындары: түсті металдар, уран, барит, көмір, қаптау, сәндік және техникалық тастар, құрылыс материалдары, минералды тұздар және жер асты сулары

Облыста еліміздегі фосфориттердің баланстық қорының 71,9 пайызы, фтор шпатының 68 пайызы, алтынның 8,8 пайызы, мыстың 3 пайызы, уранның 0,7 пайызы бар.

Облыс түсті металдарға, баритке, көмірге, қаптау, құрылыс және техникалық тастар, құрылыс материалдарына бай.

Шу-Сарысу ойпаты шегінде бірнеше табиғи газ және кен орындары барланған.

Азық пен техникалық тұздың қоры 10 млн тоннаны құрайды.

Ауыл шаруашылығы.

Қант қызылшасы, мақсары және бақша дақылдарын өндіру бойынша Қазақстанда 2 – ші орын, 3 орын – көкөніс және жүгері өндірісі бойынша, 6 орын – ет өндіруден орын алады.

Қымыз жылқы шаруашылығы дамып келеді – қымыз (қазақтың ұлттық сусыны) өндіретін цехтар құрылуда.